Wśród najpopularniejszych dozwolonych substancji o działaniu termogenicznym wymienia się kofeinę, katechiny zielonej herbaty, forskolinę z pokrzywy indyjskiej, synefrynę z gorzkiej pomarańczy, salicynę z wierzby białej, piperynę z pieprzu czarnego, aminokwas l-tyrozynę, karnitynę.Substancje o działaniu termogenicznym stymulują wytwarzanie hormonów (głównie noradrenaliny), które prowadzą do wzrostu specjalnego przekaźnika nerwowego określanego skrótową nazwą cAMP (cykliczny adenozynomonofosforan). Związek ten odpowiada za przenoszenie informacji zarówno wewnątrz komórek tłuszczowych jak również mięśniowych, odpowiadając za nieco odmienne reakcje. W obrębie komórek tłuszczowych cAMP intensywnie pobudza aktywność enzymów biorących udział w procesie rozpadu trójglicerydów (zgromadzonego tłuszczu), natomiast w komórkach mięśniowych działa podobnie do anabolicznych hormonów steroidowych, takich jak np. testosteron, gdzie odpowiada za proces anabolizmu. Termogeniki zwiększając poprzez mechanizm hormonalny poziom cAMP z jednej strony ułatwiają redukcję tłuszczu zapasowego, z drugiej przeciwdziałają ubytkom masy mięśniowej co jest niezwykle istotne w programach redukcji masy ciała.
| Składnik termogeniczny | Gdzie występuje i jak działa? |
|---|---|
| Kofeina | Występuje w popularnych napojach takich jak kawa, herbata, napoje typu cola. Kofeina aktywnie blokuje działanie enzymu (fosfodiesterazy), który odpowiada za rozpad cAMP. W efekcie poziom tej substancji wewnątrz komórek tłuszczowych i mięśniowych utrzymuje się na wysokim pułapie, co sprzyja redukcji tłuszczu i ochronie tkanki mięśniowej. Jako ciekawostkę należy dodać, że odwrotnie do kofeiny działa hormon insulina, który zwiększa aktywność fosfodiesterazy i tym samym obniża poziom cAMP. Zatem spożywanie cukru, zwiększającego poziom insuliny może blokować spalanie tłuszczu. Kawa z cukrem i mlekiem (białko mleka dodatkowo unieaktywnia kofeinę) zatraca więc swoje właściwości odchudzające. |
| Synefryna | Występuje w owocach cytrusowych. Odpowiada za wzrost wydzielania noradrenaliny – hormonu silnie pobudzającego rozpad tłuszczu. |
| Guarana | Substancja otrzymywana z nasion lniany rosnącej w Amazonii. Pozyskuje się ją zarówno z roślin dziko rosnących, jak i uprawianych na specjalnych plantacjach. Jej działanie na redukcję tkanki tłuszczowej spowodowane jest głównie przez zawartą w niej kofeinę (p. działanie kofeiny). W guaranie kofeina wystepuje zarówno w postaci wolnej jak i w kompleksie z taniną. |
| Katechiny | Ich najlepszym źródłem jest zielona herbata. Substancje te zaliczane są do grupy polifenoli. Pomagają utrzymać wysoki poziom noradrenaliny, gdyż blokują działanie enzymu COMT, który rozkłada noradrenalinę. |
| Forskolina | Występuje w pokrzywie indyjskiej. Działa podobnie do hormonów kalorygennych, gdyż zwiększa poziom cAMP. |
| Salicyna | Kluczowym źródłem tej substancji są wyciąg z wierzby, owoce jagodowe, maliny, śliwki, wiśnie, jabłka. Salicyna pozwala utrzymać podwyższony poziom cAMP, gdyż zmniejsza wydzielanie prostoglandyn (hormonów) dezaktywujących cAMP. |
| l-tyrozyna | Jest aminokwasem występującym w produktach białkowych. Jest substancją wyjściową do produkcji hormonów kalorygennych: adrenaliny, noradrenaliny i tyroksyny. Adrenalina wpływa na produkcję cAMP w komórkach tłuszczowych w sposób analogiczny do noradrenaliny. Tyroksyna, z kolei przyspiesza reakcję wytwarzania cAMP zapoczątkowaną przez adrenalinę i noradrenalinę. Jednocześnie blokuje działanie enzymu fosfodiesterazy, podobnie jak kofeina |
| Piperyna | To esktrakt pieprzu czarnego. W zakresie spalania tłuszczu działa najbardziej wszechstronnie spośród wszystkich wymienionych składników. Najważniejszym mechanizmem działania piperyny jest wpływ na utrzymywanie wysokiego poziomu cAMP w komórkach. |
Suplementy o działaniu termogenicznym powinny być stosowane z rozwagą. Nie należy przekraczać dawek zalecanych przez producenta, chyba, że po uprzedniej konsultacji z lekarzem lub specjalistą do spraw żywienia. Termogeniki najlepiej przyjmować 2-krotnie w ciągu dnia: rano, po przebudzeniu oraz ok. 30-40 min przed treningiem. W dni wolne, druga dawka preparatu powinna przypadać na godziny popołudniowe. Nie należy spożywać suplementów termogenicznych o zbyt późnej porze, gdyż ich zażycie może spowodować trudności z zasypianiem.
Do stosowania tego typu środków istnieje wiele przeciwwskazań. Ich przyjmowanie wiąże się z pobudzeniem pracy układu nerwowego, co rzutuje na wzrost akcji serca i podwyższenie ciśnienia krwi. W przypadku osób ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, nieodpowiednie stosowanie tego typu środków może wywołać niebezpieczne komplikacje zdrowotne. Substancje termogeniczne przeciwwskazane są także dla osób chorujących na depresje oraz cierpiących na inne zaburzenia ze strony układu nerwowego.
Należy także pamiętać, że substancje termogeniczne mogą wchodzić w niepożądane reakcje z niektórymi substancjami farmakologicznymi. Przy jednoczesnym przyjmowaniu tego typu preparatów oraz leków stosowanych przy astmie oskrzelowej lub przewlekłym zapaleniu oskrzeli może dochodzić do bólu głowy, niepokoju, bezsenności, zaburzeń snu czy kołatania serca. Termogeniki mogą zmniejszać efektywność leków uspokajających (barbiturany, benzodiazepiny), a także potęgować działanie leków stymulujących układ nerwowy jak też zwiększać wrażliwość pacjentów na działanie preparatów naparstnicy. Inna z popularnych substancji termogenicznych – synefryna może zwiększać toksyczność działania niektórych leków, a także nasilać ryzyko wystąpienia działań ubocznych m.in. takich farmaceutyków, jak leki przeciwnadciśnieniowe, leki antydepresyjne. U osób wrażliwych synefryna może także wywoływać uczulenie na światło.
